Vlaamse streekproducten

Witloof Endives

Culinair genieten begint met goede producten en ingrediënten. Door zijn specifieke seizoenen en klimaat is het culinaire landschap in Vlaanderen uitgegroeid tot een van de meest gevarieerde en interessante ter wereld. Veel van onze chefs bereiden hun gerechten op basis van wat lokaal beschikbaar is, waardoor je kan genieten van de meest verse voeding op het beste moment.

De reputatie van Vlaanderen als producent van uitzonderlijke producten is te danken aan de ervaring en het vakmanschap van onze boeren, vissers, jagers en kaasmakers. Deze ambachtslieden leveren ongelooflijke streekproducten die elders in de wereld moeilijk te vinden zijn.

Grijze garnalen

Een opmerkelijk spektakel in de Noordzee: stevige Brabantse trekpaarden waden door de golven, op hun rug een ruiter gekleed in felgele kniehoge laarzen en dito regenjas. Achter hen sleept een groot net. Een ketting sleept over het zand en doet de garnalen opspringen waardoor ze in het net terechtkomen. Vandaag is Oostduinkerke, op zo’n 20 km van Oostende, de enige plek ter wereld waar ze op deze traditionele wijze op grijze garnalen vissen. In 2013 werd de garnaalvisserij te paard erkend als immaterieel cultureel erfgoed door UNESCO.
 
Deze ‘Koningin van de zeevruchten’ is, gepeld, minder dan een centimeter lang en heeft een grijs-roze kleur. Haar smaak is een onweerstaanbare combinatie van subtiel zoet en zacht zilt. De crangon – volgens de offiiële Latijnse benaming – wordt altijd in het wild gevangen. Er bestaan geen gekweekte Noordzeegarnalen. Ongepelde garnalen worden meteen na het vangen aan boord van het schip gekookt en rechtstreeks naar de viswinkel vervoerd. Zo zijn ze het verst! 
 
Sinds mensenheugenis eten de kustbewoners Noordzee garnalen. Pas toen het evidenter werd om ze met gekoeld transport te vervoeren, was het niet louter een delicatesse meer voor de rijke klasse, maar stond ook elders in Vlaanderen de Noordzee garnaal vaker op het menu. Onze vissersvloot speelt geen grote rol in het vissen op Noordzee garnalen, toch is België het epicentrum van de garnaalconsumptie. We eten niet minder dan 54 % van de totale vangst uit de Noordzee. Dat komt overeen met een spectaculaire 500 gram garnalen per persoon per jaar!  
 
We eten ze in typisch Vlaamse gerechten zoals een garnaalkroket, een broodje met garnalensalade en tomaat-garnaal. Aan de kustkrijg je ze uit het vuistje bij een streekbiertje. In Brussel bakken ze een heerlijke baveuse omelet met een berg garnalen ertussen. Ook in combinatie met zachte avocado of frisse pompelmoes is een handje garnalen heerlijk. Noordzee garnalen zijn bovendien ook behoorlijk gezond: ze bevatten veel eiwitten en in verhouding weinig calorieën en (verzadigde) vetten.  

Oostduinkerke
Garnalen

Witloof

Witloof Endives
Witloof Endives

Witloof of witlof is een veelzijdige en populaire wintergroente in Vlaanderen en ver daarbuiten: krakend krokant als je er rauw het mes inzet en boterzacht als je de stronkjes de tijd geeft om traag te stoven. Smaak is key, net zoals een hoge voedingswaarde, veel mineralen en een laag natriumgehalte. Elk blad telt slechts één calorie en nul koolhydraten.  
 
Witloof is bij de Vlaming zowel geliefd als bittere, frisse salade bij een steak-friet als een zoet, gekarameliseerd bijgerecht bij winterse schotels. De lichtschuwe stronkjes worden in blauw papier verpakt om hen te beschermen tegen het licht: zo blijven ze mooi wit. Deze groente krijgt immers z’n witte voorkomen door in het donker te groeien met de wortels in rijke, vruchtbare grond (bij grondwitloof) of in het water (bij hydrocultuur). Licht zorgt ervoor dat de stronkjes groen kleuren en dat is uit den boze!  
 
Hoe witloof is ontstaan? Daar doen heel wat verhalen de ronde over. Zo zou er tijdens de Belgische revolutie in 1830 een Brusselse boer zijn cichoreiwortels in een berg aarde hebben verstopt. Toen de onrust ging liggen en de boer de wortels weer wou opgraven, bleken ze mooie witte bladeren te hebben gekregen. Ook de toenmalige hovenier van de Brusselse kruidtuin wordt in verband gebracht met de ontdekking van witloof. Franciscus Bressiers zou in de kelders van de kruidtuin een aantal wortels onder de aarde hebben bedolven als experiment. Het witloof dat hij oogstte van de wortels van de Cichorium intybus had nog niet de mooie vaste structuur die we nu kennen. Het waren veredelaars die zorgden dat de verzameling losse witte blaadjes als een mooi vast kropje werden verruild.
 
Dat witloof een typische groente uit onze streek is, merk je ook aan de namen die deze groente in onze andere talen krijgt: in het Frans spreken ze over ‘endives de Bruxelles’, in het Engels wordt dat ‘Belgian endive’ en in het Duits ‘Brüssler weisse Chicorei’

Witte asperges

Onze sneeuwwitte asperges, die vaak de bijnaam ‘wit goud’ krijgen, staan wereldwijd bekend om hun heerlijke smaak. Het is een topseizoensproduct waar we van april tot eind juni van genieten. Het aspergeseizoen is een hoogtepunt op de foodie-kalender.
 
Witte asperges moeten zo vers mogelijk worden gegeten. Een goede test om te weten te komen of je met verse asperges te maken hebt, is om twee asperges tegen elkaar te wrijven: als ze een piepend geluid maken, kan je er vanop aan dat ze sappig en vers zijn. Asperges komen voor in verschillende maten. Ze worden gecategoriseerd van heel dik (AAA) tot heel tenger (C). Hoe dunner de asperge, hoe goedkoper. De fijnste asperges worden vaak gebruikt om soep van te maken. De dikste worden het vaakst op restaurant geserveerd. Voor ons smaken ze, van dik tot dun, even heerlijk!

In Vlaanderen zijn vooral Limburg en het Noorden van Antwerpen gekend als dé streek voor de aspergeteelt: hier groeien de asperges in de typische zandgrond. Dat is de ideale bodem omdat de asperge zonder veel weerstand van de lichte zandgrond kan opschieten en zo perfect kaarsrecht kan groeien. De zandgrond warmt ook snel op bij de eerste lentezon, wat een vroege oogst verzekert. De asperges worden vaak nog met de hand geoogst om de groente niet te beschadigen. Een zwaar klusje waarvoor een speciaal mes wordt gebruikt om de asperge diep onder de grond af te snijden. 

Malines Asparagus (Mechelse asperges) ©Koen Broos

Wist je dat?
Wist je trouwens dat witte en groene asperge één en dezelfde groente zijn? Het enige verschil is dat de witte asperge wordt afgeschermd van het zonlicht, waardoor er geen fotosynthese plaatsvindt en dus geen bladgroen vormt: vandaar de romige witte kleur. De witte asperge groeit onder een opgehoopte berg aarde en heeft daardoor een uiterst delicate smaak met een licht bittere toets. Groene asperges steken hun kopje wel boven de grond en groeien in het zonlicht. Hun smaak leunt meer aan bij broccoli.

Culinaire lekkernijen en Belgisch bier

Liefde voor eten en smaak zit elke Vlaming in het bloed en goede smaak is vervlochten met ons DNA. In Vlaanderen proeven lekkerbekken van smaken en gerechten die ze nergens anders kunnen vinden, dankzij de uitgebreide keuze aan streekproducten. Wij zijn levensgenieters.

Belgian endives