Het Lam Gods, eeuwig thuis in Sint-Baafs
Een van ’s werelds grootste kunstschatten is thuis in Gent. De Aanbidding van het Lam Gods van de gebroeders van Eyck prijkt trots in de Sint-Baafskathedraal, de plek waar het bijna zes eeuwen geleden voor werd geschilderd. Het bijhorende bezoekerscentrum onthult de vele geheimen rond dit meesterwerk.
De goddelijke kleuren keren terug naar de Sint-Baafskathedraal
In 1432 werd kunstgeschiedenis geschreven in Gent. In de iconische Sint-Baafskathedraal werd een magnum opus aan de wereld voorgesteld: De Aanbidding van het Lam Gods, van Jan van Eyck en zijn broer Hubert. Dit monumentale werk bestaat uit twaalf panelen die elk een Bijbels tafereel uitbeelden. Het gekozen medium: olieverf, een techniek waarvan van Eyck als pionier wordt beschouwd. Hij heeft het proces misschien niet uitgevonden, maar al zeker geperfectioneerd. Deze Vlaamse Meester bracht verschillende semi-doorzichtige lagen olieverf aan boven elkaar, gaande van licht tot donkerdere schakeringen. Het resultaat: een ongeëvenaard gevoel van diepte en perspectief in dit meesterwerk.
Een oog voor detail, enorme technische kunde en een overweldigend kleurengebruik maken van Van Eyck een boegbeeld van de klassieke kunsten: zowel internationaal als in Vlaanderen. Samen met beroemde collega’s als Pieter Bruegel de Oudere en de barokgrootmeester Peter Paul Rubens, vormt hij het artistieke triumviraat De Vlaamse Meesters. Hoewel ze elkaar nooit hebben ontmoet – ze leefden tenslotte elk in hun eigen tijd – tilde dit artistieke trio de schilderkunst naar een ander niveau.
Een tumultueus verhaal
De Vlaamse Meesters schonken de wereld een uitzonderlijk artistiek oeuvre, nokvol hoogtepunten die de tand des tijds met verve doorstaan. Het Lam Gods is daarvan een uitstekend voorbeeld. Dit veelluik is een meesterwerk van het allerhoogste artistieke niveau, en dat wekt de interesse op. Niet enkel van kunstliefhebbers, maar ook van mensen met minder goede bedoelingen. In 1794 verliet (een deel van) het Lam Gods de Sint-Baafskathedraal voor het eerst. Franse soldaten namen de centrale luiken van dit werk mee naar Parijs. Die keerden pas in 1815, na de val van Napoleon, terug naar Gent.
Dat was het startschot van een stormachtige geschiedenis. Door de eeuwen heen werd het Lam Gods maar liefst zeven keer gestolen of weggehaald uit de kathedraal. Dat maakt dit veelluik tot een van ’s werelds vaakst gestolen kunstwerken. Het altaarstuk draagt daarvan nog altijd de littekens. In 1934 werden namelijk twee panelen gestolen, en slechts een ervan werd later teruggevonden. Het paneel van De Rechtvaardige Rechters blijft tot op heden spoorloos.
Gerestaureerd onder onze ogen
In 2012 begon een nieuw hoofdstuk van deze opmerkelijke historie, zij het met veel mooiere gevolgen. Het werd namelijk tijd voor een grondige restauratie van het meesterwerk. Een groep toonaangevende experts kweet zich met monnikengeduld van die taak. En dat deden ze letterlijk onder onze ogen. Bezoekers konden de volledige restauratie volgen door een raam van het atelier, in het Museum voor Schone Kunsten in Gent. Terwijl iedereen de werken kon volgen, werd het veelluik in zijn glorieuze grandeur hersteld.
Terug thuis, in een nieuwe omgeving
Het Lam Gods kon na deze grondige restauratie eindelijk weer naar huis. In tussentijd werd ook de natuurlijke habitat van dit meesterwerk onder handen genomen. Het Lam Gods werd namelijk sinds 1985 aan het publiek gepresenteerd in een wat krappe ruimte in de kathedraal. Dat plekje deed een van de grootste meesterwerken uit de westerse kunstgeschiedenis onvoldoende eer aan. Dat moest en zou dus veranderen. Een kapel in de uitbouw van de kathedraal werd omgetoverd tot het nieuwe onderkomen van Het Lam Gods. In de crypte werd dan weer een splinternieuw bezoekerscentrum gebouwd.
Daar reis je, met hulp van een Augmented Reality-bril, terug naar het verleden. Je ontdekt er de bewogen geschiedenis van het Lam Gods en de Sint-Baafskathedraal alsof je er zelf bij was. Zowel het meesterwerk als het impressionante bouwwerk worden er tot leven gebracht, tot in het kleinste detail. Het is de gedroomde manier om het opperste mysterie zélf te beleven. Of je nu een kunstliefhebber pur sang bent, dan wel een citytripper-met-kinderen, het bezoekerscentrum heet je van harte welkom.
Het Lam Gods is terug thuis: in zijn eigen Sint-Baafskathedraal in het hart van de stad. Het Lam Gods leeft. Leve het Lam Gods.