Verrassend UNESCO: een greep uit Vlaanderens werelderfgoed

Uiteraard beginnen we dit lijstje in Brugge. Zijn middeleeuwse centrum met Belfort, de Markt met zijn fraaie gevels, de kronkelende steegjes en kanalen, de kathedraal … Heel de stad is een en al erfgoed. Dus besloot UNESCO om het historisch centrum in zijn geheel als werelderfgoed te erkennen.

Dat stadshart is een prachtig voorbeeld van een middeleeuwse stad die zijn historische vorm heeft behouden. De originele, gotische constructies maken nog steeds deel uit van de Brugse identiteit, het stratenplan uit die tijd is nog nagenoeg intact. Bovendien stond hier de wieg van de Vlaamse Primitieven. Deze kunststroming, met Jan van Eyck en Hans Memling als exponenten, zag hier het levenslicht.

Wie hongert naar een portie erfgoed, keert verzadigd terug uit Brugge. Maar waar moet je dan precies heen? Onze reisroute ‘48 uur Brugge: één en al middeleeuwse romantiek’ geeft je een aanzet. Al is zelfs die aanzet slechts een greep uit dat wervelende Brugse aanbod.

De Westhoek, wereldwijd bekend als Flanders Fields, was een van de belangrijkste strijdperken tijdens de Eerste Wereldoorlog. Honderdduizenden mensen lieten er het leven, een hele streek werd met de grond gelijk gemaakt.

De restanten van dat verleden zijn nog steeds erg tastbaar in die Vlaamse Velden. Over heel de regio vind je tientallen oorlogsbegraafplaatsen, gedenktekens en andere monumenten. Ze dienen als herdenkingspunt en staan voor een universele vredesboodschap. Een selectie van 27 van die gedenkplaatsen is sinds 2023 ook officieel erkend als UNESCO-werelderfgoed.

Een van de bekendste memorialen uit die lijst, is de Menenpoort in Ieper. In deze stadspoort zijn de namen van 54.896 vermiste Britse soldaten gegraveerd. Elke avond om klokslag 20 uur speelt een groep klaroenblazers The Last Post. Een aangrijpend ritueel dat telkens weer op een serene stilte wordt onthaald.

Wortel-Kolonie is het buitenbeentje in deze lijst, net zoals je dat ook van zijn voormalige inwoners kan zeggen. Deze nederzetting begon als een vrije landbouwkolonie. Arme gezinnen woonden er samen in aparte boerderijtjes. Nadat de Belgische staat het land kocht in 1870, kreeg dit plekje tegen de Nederlandse grens een andere invulling.

Op dat moment bestond er in België nog een wet tegen landloperij: zwervers of bedelaars konden worden opgepakt. Een deel van hen werd dan ondergebracht in Koloniën der Weldadigheid, zoals Wortel. Onder bewaking werkten ze op het land en in werkhuizen. Dat was toen een baanbrekend sociaal experiment. De bedoeling was om de landlopers te transformeren tot ‘ijverige burgers.’ Tegelijk zou het braakliggend terrein worden omgetoverd tot productieve landbouwgrond.

Sinds 2021 staat Wortel-Kolonie als cultureel landschap op de UNESCO-werelderfgoedlijst. Dat kan je vandaag ook zelf ontdekken, te voet of op de fiets. Die ontdekkingstocht is te combineren met een bezoekje aan Turnhout en zijn 14de-eeuwse begijnhof, ook al zo’n UNESCO-parel.